Kitap Öncesi

Saatleri Ayarlama Enstitüsü kitabı yıllardır okunacak kitap listemde olan kitaplardan biriydi. Şimdiye kadar Ahmet Hamdi Tanpınar okumamış olmama üzüldüm. Ahmet Hamdi Tanpınar’ın ilk defa bir kitabını okuyacak olmak, hele ki herkesçe bu kadar olumlu yorum almış bir kitabını, insanda ister istemez bir heyecana neden oluyor. Kitabı epey beğendim fakat kitabın dilinde eski Türkçe bolca bulunmaktadır. Bu akıcılığı bozuyor mu derseniz. Kesinlikle hayır kitap güzelce akıyor. Sadece kitabın başlangıcı fazlaca detay içerdiği için okuyucunun sabırlı olmasını gerektiriyor.

Saatleri Ayarlama Enstitüsü – Ahmet Hamdi Tanpınar

Saatleri Ayarlama Enstitüsü kitabı anlatıcısı ve ana karakteri Hayri İrdal’dır. Kitap, Hayri İrdal’ın çocukluğunu, ailesini ve yaşadığı çevreyi ayrıntılı olarak anlatmasıyla başlıyor. Bu ayrıntılar çok gereksiz ve çok fazla diye düşünürken, kitabın tamamına baktığımız zaman, Hayri İrdal’ı daha iyi analiz etmemizi sağladığını sonradan fark ediyoruz.

Hayri İrdal, pasif ve öz güvensizdir. Fakir bir yaşam sürmüştür. Başına gelen talihsizliklerden sonra iyice elini eteğini hayattan çekmiş biri iken , “velinimetim” diye adlandırdığı Halit Ayarcı karakteri, romanımıza dahil oluyor. Halit Ayarcı, Hayri İrdal’ın karakterinin tam zıttı olan aktif, öz güvenli ve tez canlı biridir. Halit Ayarcı, Hayri İrdal’ın hayatına girdikten sonra tüm sorunlarını teker teker çözüp refah seviyesini artırmasına ve kendi potansiyelini fark etmesini sağlamak için elinden geleni yapmıştır.

Saatleri Ayarlama Enstitüsü, dönem romanı olarak geçmektedir. Cumhuriyetin yeni kurulduğu zamanları insanların en fazla çuvalladıkları konuları çok hicivli bir dille anlatmaktadır. Bu romanda doğu-batı arasındaki kalmış dönemi, karakterler üzerinden temsil edildiğini söyleyebiliriz. Hayri İrdal eskinin daha değerli ve içi dolu olduğunu düşünmekteyken, Halit Ayarcı sürekli yeni ve modern olanın peşindedir. Ayarcı, her şeyin anlamlı olması gerekmediğini, sadece insanların buna ikna edilmeleri gerektiğine inanmaktadır. Birçok tabu, yine Halit Ayarcı tarafından yıkılmaktadır.

– İçlerinden tecrübelileri seçsek… Mesela muayyen bir meslekte az çok çalışmış olanları…

– Asla… Siz tecrübe kelimesinin hakiki manasını bilmiyorsunuz. Tecrübe sahibi demek, yıpratılmış olmak, muayyen hudutta ve muayyen fikirlerle donmuş olmak demektir.

Tüm olaylar zinciri iki ana karakterimizin beraber kurduğu Saatleri Ayarlama Enstitüsü üzerinden geçmektedir. Ahmet Hamdi Tanpınar bu romanda hem dönem, hem de insan tahlili konusunda oldukça başarılıdır. Okumanızı tavsiye eder ve yorumlarınızı beklerim.

Kimler Okumalı?

Ahmet Hamdi Tanpınar’ın bu romanı, başlangıcı durağan olup sonradan açılan kitapları okumayı seven herkese önerebilirim. Genel olarak dili anlaşılır ve akıcıdır. Eski Türkçe kelimeler çoğunlukta olsa da bu durum akışı bozmamakta, tam aksine zenginleştirdiği kanaatindeyim.

Yazarı Tanıyalım!

Ahmet Hamdi Tanpınar, 23 Haziran 1901 tarihinde İstanbul’da doğdu. Doğduğu şehirde öğrenim hayatına başlayan Tanpınar’ın babası kadıydı. Babasının mesleğinden ötürü Tanpınar, Anadolu’nun birçok yerinde bulunmuştur. Liseden sonra ise İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’ne kaydolur. Tanpınar’ın edebiyat yaşamı için bu büyük bir adımdır.

Tanpınar, şiirlerini ilk olarak Dergah dergisinde yayımlamıştır. Üniversite mezuniyetinden sonra edebiyat öğretmenliği yapmaya başlamıştır. Liselerde, enstitülerde edebiyat öğretmenliği yapan Tanpınar, Güzel Sanatlar Akademisinde sanat tarihi öğretmenliği yapmıştır. 1939 senesinde ise Tanpınar, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’ne Yeni Türk Edebiyatı Profesörü olarak atanmıştır. Edebiyat yaşamının yanı sıra Tanpınar, 1942 senesinde milletvekili olarak meclise girmiştir. Bir süre bu görevi yerine getiren usta yazar bu görevinin ardından Milli Eğitim Bakanlığında müfettişlik görevini üstlenmiştir. Birçok ülkede görev yapan Tanpınar, 23 Ocak 1962 tarihinde kalp krizi nedeniyle yaşama veda etmiştir.