Kitap Öncesi

Araf, kelime anlamı İslam inancına göre cennet ile cehennem arasında kalan yer olarak tanımlanıyor. Bizler de günlük hayatımızda sık sık arafta kaldık kelimesini kullanırız. Elif Şafak bu kitabında okumak için yurt dışında bulunan 5 arkadaşın hikayesini anlatıyor. Her bir karakterin arada kaldığı şeyleri, din, aile , gelenek, vatan, gurbet, bir çok konu başlığında irdeleniyor. İlk okuduğum Elif Şafak kitabı değil fakat okuduklarımdan epey farklı… Kitapta kimi yerlerde yazar da, anlatılanlarda size çok yabancı geliyor. Anlatılan mekanlar, tartışılan konular, insanlar… Ana karakterlerin biri Türk ve konu onun olaylarına, hayata bakış açısına geldiğinde de işte diyorsun bu da bizleriz. Bu iki duyguyu da yaşatması bakımından kıymetli bulduğum ve keyif ile okuduğum bir kitap oldu kendisi.

Araf – Elif Şafak

Araf, Elif Şafak’ın 2004 yılında İngilizce olarak yayınlanmış, sonradan Türkçe ’ye çevrilmiş bir romanıdır. Mesneviden etkileyici bir alıntı ile kitap başlıyor.

 “Bir hâkim dedi ki: Yazıda bir kargayla bir leyleğin beraber uçtuğunu, beraber yemlendiğini gördüm. Şaşırdım kaldım: derken aralarındaki birlik nedir, onu bulayım diye hallerine dikkat ettim. Şaşkın bir halde yaklaştım. Baktım, gördüm ki ikisi de topaldı.

-Mesnevi”

Kitap barda iki arkadaşın sohbetiyle başlayıp sonradan başa dönüp karakterleri bize teker teker tanıtmaktadır. Başkarakterimiz Ömer Özsipahioğlu İstanbul da doğmuş, büyümüştür. Araf, Ömer’in doktora yapmak için Amerika’nın Boston eyaletine gitmesi ve oradaki ev arkadaşları arasında geçenleri anlatmaktadır. Her bir karakter özenle seçilmiş duygusunu bana baştan sona hissettirdi. Ömer hayatını sorgulayan neyi niçin yaptığı istediğine bir türlü karar veremeyen bir ruh halini tasvir ediyordu, başlarda. Boston’a gelip ilk ev tutmak için konuşmaya gittiği evde Faslı Abed, İspanyol Piyu ile karşılaşıyor. O anda bu karakterlerin çok farklı özellikleri sıralanıyor.

Karakterler

Ömer: Müslüman ve Türk olmasına rağmen kimliğini yitirmiş olmasının verdiği bunalımlar içindedir. Türk ve Müslüman olması ona hiçbir şey ifade etmemektedir. Amerika’ya doktora yapmaya gelmiştir. Sürekli kulaklıkla müzik dinleyerek rahatlayabiliyor. Ailesine karşı sürekli tepkili, evlendiğini bile sonra haber veriyor.

“Türkçede zamanı öğrenmek için insanlara ‘saat’ sorulurdu. Halbuki İngilizcede zamanı öğrenmek için insanlara ‘zaman’ soruluyordu. İngilizcede insanın zamana sahip olduğu ya da olabileceği hissi vardı, halbuki Türkçe’de zamanı ölçme aracına sahiptin ama zamanın kendisine asla.” Araf,syf 80.

Abed: Faslı ve Müslümandır. Biyokimya okumaktadır. Başarılı ve iyi bir arkadaştır. Oldukça gelenekçidir. Babasını Amerika’ya gelmeden önce kaybeder. Gelenekçiliğin yanında Amerika’da arada kalmış hisseder. Her ne kadar Araplara kötü gözle bakıldığını sık sık hissetse dahi Amerika’dan zor ayrılacağını bilmektedir. Fas’ta bıraktığı sevgilisinin de başka biriyle evlendiğini duyduğundan beride sanki Fas’la bir bağı kalmadığını sorgulamaktadır.

Piyu: İspanyoldur. Diş hekimliği okumaktadır. Katolik bir Hristiyan’dır. Temizliğe takıntılıdır. Köpeğiyle yaşar. Alegra ile sevgilidir.

Alegra: Kitapla Piyu’nun sevgili olarak bilinir. Ama derin karakterlerden biridir. Anne ve babasını küçük yaşta trafik kazasında kaybetmiştir. Kalabalık ve birbirine çok bağlı olan bir aile içerisinde büyümüştür. Kilo ile ilgili takıntıları vardır. Blumia hastalığına sahiptir. Herkesten gizler. Çok iyi bir aşçıdır. Yemek yapmayı ve özellikle de yedirmeyi çok sever.

Zarpandit / Gail: Amerikalı ve Yahudidir. Zarpandit asıl adıdır. Ama hayatının birçok döneminde adını değiştirmiş farklı farklı adları olmuştur. Küçüklüğünden beri intihara çok meyillidir. Kitapta ara ara intiharı denemişliği de bulunmaktadır. Kreatif bir çikolata tasarımcısıdır. Ve Çikolata dükkanı vardır.

Kitabı okumak isteyenler için daha fazla ipucu vermek istemiyorum. Ama bu renkli karakterli arkadaşların bir biriyle ilişkileri özellikle din, millet ve kültürel konulardaki birbirleriyle yer yer karşılaştırmalı yer yer de eleştiren tartışmaların olduğu bölümleri keyifle okudum.

Bu kitabı bitirir bitirmez Elif Şafak’ın Amerika da yaşayıp yaşamadığını merak ettim. Çünkü kitapta öyle küçük nüanslar vardı ki orada yaşamamış birinin bunlara değinebilmesi bana imkânsız geldi. Gurbette yaşayan öğrenciler üzerine kurulmuş bir eseri bunu yaşamış bir insan bu kadar iyi anlatabilir. Belli bir süreyi orada geçirdiğini öğrendikten sonrada çok iyi bir gözlem gücü olduğuna ve karşılaştırmalı olarak bunu bize güzelce yansıttığı düşünüyorum.

”Romandaki her tip eğitimli ve olabilecekleri ve varabilecekleri en üst noktaya kadar ulaşabilmiş, burslarla ödüllendirilmiş,  başarılı ve çok zeki insanlardır. Her biri kendi milletinin ve kültürünün en üst basamaklarına tırmanmış kişiler olmalarına rağmen hepsi de psikolojik olarak sorunlu olan entelektüel olmalarına rağmen sorunlarını aşmakta aciz kalan kimselerdir. Yaptıkları işleriyle başarılı ve donanımlı insanlardan olmalarına rağmen cinsiyet milliyet ve kültür ayrımı olmaksızın, bozuk ruh halleri ile ortak bir noktada buluşan insanlardır.“¹

Yazarı Tanıyalım!

Elif Şafak, 1971 yılında Strasbourg’da doğdu. ODTÜ Uluslararası İlişkiler Bölümünü bitirdi, yüksek lisansını aynı üniversitede Kadın Çalışmaları Bölümünde yaptı. “Bektaşi ve Mevlevi Düşüncesinde Kadınsılık-Döngüsellik” konulu master tezi Sosyal Bilimler Derneği’nce ödüllendirildi.

İlk (öykü) kitabı Kem Gözlere Anadolu 1994 yılında, ilk romanı Pinhan 1997’de (1998 Mevlânâ Büyük Ödülü), ikinci romanı Şehrin Aynaları 1999’da, Mahrem (Türkiye Yazarlar Birliği Roman Ödülü) 2000’de, Bit Palas ise 2002 yılında yayımlandı. Yazarın İngilizce olarak kaleme aldığı, 2004 yılında yayımlanan son romanı Araf ABD’nin öndegelen yayınevlerinden Farrar, Straus & Giroux’nun 2004 yayın programında yer alıyor.Şafak, ABD’de yaşıyor ve Michigan Üniversitesi’nde “Ortadoğu’da Marjinal Kimlikler” ve “Kadın ve Edebiyat” dersleri veriyor.